Vanmorgen werd ik om half 8 wakker.
Ik dacht aan Tina en Jacob. Hoe zou het vannacht gegaan zijn? Leeft hij nog? Zit Tina nog bij hem? Alleen of samen met haar zus?
Ik zat op mijn meditatiekrukje en de woorden kwamen als vanzelf omhoog, de hemel is open.
Verwonderd over deze ingeving, kreeg ik het beeld van een helderblauwe lucht met wolken aan weerszijden.
Ik dacht nog wel ” zou het vandaag of morgen zijn?” Ik wil het altijd graag goed weten en nam een brede gok, het was vandaag of morgen.
Datzelfde ogenblik ging de telefoon. Ik was te nieuwsgierig om de meditatie eerst uit te zitten, dus ik ging direct kijken wie er belde.
Het was mijn vriendin Tina.
Wat zou er ……..
Voordat ik het verder kon bedenken vertelde zij dat Jacob, haar partner, vanmorgen om 10 over half acht was overleden.
Hij was rustig ingeslapen. Ze was alleen bij hem geweest, had een paar nachten bij hem gezeten en zijn ademhaling veranderde in de loop van de tijd; er kwamen steeds meer tussenpozen waarin ze telde….. 40, 50 seconden en elke keer kwam er toch weer een adem teug. Zo gaat dat met de laatste ademstoten.
Mijn moeder slaakte een laatste kreet op haar sterfbed. Ik weet het nog goed.
Het was half twee in de middag; we zaten gezamenlijk om haar bed heen, een beetje te dutten, een oogje dicht, echt zo na de middag, dekens erbij gehaald; daar zaten we met alle kinderen, mijn vader en schoonkinderen. Ineens doet ze haar ogen open, kijkt mijn oudste zus aan en slaakt een kreet.
We zijn allemaal klaarwakker, houden onze adem in en kijken……zou dit dan de laatste adem zijn geweest of komt er toch nog wat……….
Zo zat Tina daar ook op die woensdagmorgen, in haar eentje. Ze bleef nog even zitten, bij haar partner, na 25 jaar, nog even alleen met hem, zijn lichaam nog warm, voordat het tumult van geregel losbarstte, de rust en stilte van de nacht en het terminale waken, voorbij zijn.
Bij Jacob begonnen zich vlak na zijn pensionering, zo’n 6 tot 7 jaar geleden de eerste verschijnselen van de ziekte van Alzheimer zich af te tekenen; een auto die hij niet meer aan de praat kreeg midden in de stad; steeds stiller worden, minder gesprek s avonds samen op de bank, de vijf kranten die Jacob in het weekend normaal gesproken las, werden niet meer uitgelezen. Soms letterlijk de weg kwijt zijn.
Heel geleidelijk kwam er verandering in het vertrouwen dat hij had in zichzelf en het op zichzelf kunnen zijn.
Ik leerde hem kennen in het voorjaar van 2013. In het najaar van 2012 vertelde Tina, een roeimaatje, over de zorgen met haar partner en de achteruitgang door zijn ziekte.
Ze bleef trouw roeien, maar legde briefjes klaar waar ze was en wanneer ze weer terugkwam. Hij ging naar de dagopvang; zij nam steeds vaker haar mobiele telefoon mee in de boot. Soms belde hij en kon zij hem geruststellen.
Ik bood Tina mijn hulp aan.
En na een tijdje vroeg ze me of ik Jacob een half uurtje wilde opvangen als hij thuiskwam van de zorgboerderij.
Hij ging een paar dagen in de week naar een zorgboerderij, waar hij het in eerste instantie fijn vond. Jacob hield van buiten zijn. Samen met Tina fietsten ze nog heel lang rondom Zwolle op de tandem, nadat het zelfstandig fietsen te gevaarlijk werd.
In het begin wandelde ik met hem een rondje om de Wijde Aa; Jacob hielp mij in een ziekte periode weer aan de gang. Tina was op de achtergrond aanwezig. In het begin vond ik dit weer spannend, maar door de samenwerking met Tina en het vertrouwen dat zij me gaf, kon ik het.
Jacob dwong mij om in het moment te zijn, hier en nu; geduldig bij hem zijn, hem te volgen. Als ik te snel wilde en hem niet volgde, liep het niet lekker, het was voelbaar als ik niet in contact met mezelf en met hem was.
Jacob kende de bloemen, herkende de vogels en we zongen, zongen allerlei liedjes en dan hadden we schik. Ik voelde me een kind vol energie. In het begin weet ik nog dat Jacob soms probeerde een gesprek op gang te brengen en dan vroeg hij steevast of ik nog op vakantie ging. Dat was zijn stokpaardje.
Later bleek dat hij met zijn partner vaak op vakantie was geweest; in het buitenland altijd met een fototoestel om zijn nek liep.
Op zijn kist staat ook zo’n foto. Het is een andere Jacob, de Jacob van voor de Alzheimer. Vaak zeg ik tegen Tina: wanneer gaan we video’s kijken van jullie vakanties? Ik ben zo benieuwd hoe de Jacob van vroeger was, wat was dat voor man, voor partner, vader, reiziger, werkende man, belezen, sportend?
Ik heb Jacob bedankt voor wat hij mij geleerd heeft, hij heeft mij weer op het pad van mijn oude vak gebracht, waar ik met zoveel liefde voor deze mens, voor mijn moeder, voor Ernst en voor al mijn cliënten en andere mensen, de liefde mag geven, die zij mij geven en leren. Vaak zonder woorden, juist zonder woorden, omdat die er vaak niet meer zijn, niet meer gevonden kunnen worden, dat is te moeilijk, dat vakje is zo slecht weer te vinden.
De ziekte van Alzheimer verandert het karakter van een mens. Dat wat wezenlijk belangrijk is komt naar boven en gaat zijn weg, het ego speelt geen rol meer.
Dank je wel lieve mens, medemens, voor wie je was en wat je deed en wat je mij gaf, hoe groot en klein ook.
Overmorgen wordt Jacob gecremeerd. Ik mag mee en voel me vereerd dat ik hem nog een keer uitgeleide mag doen vanuit zijn kamer in het verpleeghuis.
‘De hemel is open voor jou’
17 juni 2015
Francis van der Loos